Монголын ирээдүйн Нобелийн шагналтануудад буюу уг шагналыг хэрхэн авах вэ?

Хаа нэгтэй уншиж, дуулсан байлгүй дээ.
Ч.Эрдэнэ гэх нэгэн хүн физикийн 4н суурь онолыг нэгтгээд ("Их нэгдэлийн онол", "бүх зүйлсийн онол" гэж нэрлэгддэг), математик гаргалгаа, томъёог нь гаргасан хэмээн сүүлийн 7-8н жил олон нийтийн дунд ихээр яригдах болсон. Түүний шинжлэх ухааны ажил 5000 хуудастай, англи орос монгол хэлээр хольж бичигдсэн "Principia Mathematica and Prima Materia" нэртэй аж. Тэрбээр өөрийн уг бүтээлээрээ шинжлэх ухааны тайлагдаагүй бүхий л асуудалд хариу өгч уламаар шинжлэх ухааны төгсгөлийг зарлаж байна хэмээн ярилцлагадаа хэлсэн. Физикийн дөрвөн суурь онолыг нэгтгэхэд шинжлэх ухаанд, математик- логикт үндсэн хувьсгал хийх зайлшгүй хэрэгцээтэй болсоныг Ч.Эрдэнэ ойлгож, уг хувьсгалыг хийлээ гэж өөрийгөө үзэж буй.

2009 оны 9 н сарын 9нд тэрбээр "Супер нэгдэлийн онолын логик, математик ба физик үндэслэлүүд" хэмээх 7 цуврал лекц уншина гэж зарлал түгээсэн боловч уг лекц болсон эсэх талаар ямар ч мэдээ үзэгдсэнгүй. Болоогүй бололтой. Лекцийн сэдэвийг харвал уг нь туйлын сонирхолтой. Шинжлэх ухаан сонирхогч, судлагч хүн бүхэний мэддэг, мэдэхийг хичээдэг, суралцдаг сэдэв байв. Жишээлбэл философийн, шинжлэх ухааны ерөний үзэл баримтлал, загварын талаар. Их нэгдэлийн онолын түүх, протагонистууд, судлаачид, чиглэлийн талаар. Математик, логикийн үндсэн хууль дүрэм, асуудалын тухай. Геометрийн түүх. Их нэгдэлийн онол, түүнийг комьпютер дээр хэрхэн симмуляци хийх талаар. Абсольют геометр. Хүний оюун ухааныг тайлбарлах. Амьдрал гэж юу вэ асуултын хариу. Ирээдүй хэтийн төлөв байдал гэх мэт шинжлэх ухаан философийн асуудалуудыг авч үзнэ хэмээн зарласан боловч лекц болсон талаар би огтхон ч мэдээлэл олсонгүй харамсалтай нь. Яагаад болсонгүй вэ?

Хамагийн сонирхолтой нь Монголын Шинжлэх Ухааны Академи түүний бүтээлийн талаар огтхон ч мэдэгдэл хийхгүй, уг судлаачийн ажил бүтээлийг авч хэлэлцэхгүй, таг дуугүй. Буруу зөвийг ялгаж салгахгүй байдаг. Яагаад тэгдэг юм болоо, математик, логик, физикийн мэдлэг тэдэнд дутав уу, эсвэл авч хэлэлцээд байхаар асуудал, судлаач биш гэж бодов уу. Талууд бие биенийгээ илтэд дорд үздэг нь ойлгомжтой.
Үүнээс гадна өөр нэгэн сонирхолтой асуудал бол Ч.Эрдэнэ гуай өөрийн бүтээлийг дэлхийн томоохон шинжлэх ухааны академиудад илгээж тэр талаараа хэлэлцүүлэг өрнүүлсэнгүй харин "зөвхөн монголдоо", хамагийн түрүүнд тухайн үеийн ерөнхийлөгч Энхбаярт номоо бэлэглэв. Мөн өөрийн ажилыг, онолын, математик, логикийн хүнд асуудалуудаа шинжлэх ухааны талаараа маруухан ойлголттой олон нийттэй авч хэлэлцэхээр шийдэж сонин сэтгүүл, телевиз радиогоор ихээхэн ярилцлага өгөх болсон билээ. Гэтэл үнэндээ энэ бүх Ш.Уны асуудалууд тухайн асуудалаар ямар нэгэн мэдлэг ойлголтгүй хүмүүнд ойлгоход маш хүндрэлтэй, мөн математик томъёололыг мэргэжилтэнүүд л уншиж чадах юм гэдгийг би өөрөө хааяа дээрх асуудалыг сонирхож хардагийг хувьд мэдэх юм. Үнэхээр Ш.Уыг хүссэн бол түүний энэ зам буруу мэт.

Монгол хүмүүсийг, залуучуудыг шинжлэх ухааны баримтлал, арга замд хүргэх, тэдний соён гэгээрүүлэх хүсэлийг, жишээ нь түүний тавихыг санаархаж байсан лекц, ихээр хүндэтгэн үзэж байгаа билээ би. Гэхдээ ямар арга замаар? Үндэсрхэг үзэлтэнүүд, эзотерикчид, шинжлэх ухаанаас ангид хүмүүстэй хамтарч уу?
Исаак Ньютоны "Philosophae Naturalis Prinzipia Mathematica" тай эн зэрэгцэх бүтээл гэж тэрбээр өөрийн ажилаа нэрлэж буй бөгөөд монголын мөн дэлхийн аврал, монголын анхны нобелийн шагнал авах хүн хэмээж буй юм. Хэрэв үнэхээр шинжлэх ухаан Ч.Эрдэнэ гуайн бүтээлээр дуусч буй бол Нобелийн шагнал ч уг нь жулдмаар, бараг түүний хувьд хумхийн тоосын дайтай, сонирхолгүй байх бусуу?.

Мэдээж яаж, хэн нобелийн шагнал авдаг талаар Ч.Эрдэнэ гуай мэдэж буй нь лавтай.
Харин миний хувьд яаж нобелийн шагнал авдаг нь тун сонирхолтой байсан бөгөөд нэгэн сонин дээрээс үзсэн хялбар тайлбарыг орчуулан өөрийн блогтоо тавихаар шийдэв.
Эрдэнэ гуайд энэ мэдээлэл хэрэг болж юун магад!

Сонины эх сурвалж : Die Zeit, 2009.10.01 ны дугаар 41, хуудас 40
Зураач: Сабинэ Хехэр, Sabine Hecher www.sabinehecher.de
Орчуулсан: миний биебээр

Ч.Эрдэнэтэй холбоотой мэдээлэлийг доорх хаягаас
http://unifieldtheory.blogspot.com/
http://erdeni.wordpress.com/

Зурагийг томоор үзэхийг хүсвэл түүн дээр дарна уу