Царцаа Намжилын тухай бодолууд - №1

Миний бие өнөөдөрийг хүртэл хар бор, хар мянган ажил хийж үзэв. Оюутан хүмүүнд чаддаг зүйл байхгүй ч, бас чадахгүй зүйл огтоос үгүй. Олон арван ажил хийсэн нь хорвоо ертөнцийг харж, хүний амьдралын тухай бодоход хүргэдэг билээ.

Нэгэн өдөр гэнэт Царцаа Намжил хэмээх үлгэр толгойнд минь харвасан сум мэт орж ирлээ. Учир болвоос би өөрийгөө Царцаа Намжил хэмээн мэдрэв. Гүн ухааны талаас ойлгоно уу! Энэ тухай блогтоо аль жил хагасын өмнө бичье гэж бодсон ч өдий хүртэл амжсангүй. Царцаа Намжил гэж яадаг үлгэр вэ гэж бодож ахул эндээс юун түрүүнд уншина уу: http://gunuhaanduguilan.blogspot.com/2010/01/blog-post_05.html

Тэр үед л би Царцаа Намжил гэх үлгэрийн гүн гүнзгий утга агуулгыг өөрийн биеэр ойлгон ухаарсан юм. Тиймээс энэ үлгэрийг философийн үүднээс задлан шинжилээд, хумин дүгнэхийг хүслээ.


Хамагийн эхэнд болвоос энэхүү үлгэрийг хэн нэгэн хүн зохиосон байх. Тэрхүү хүн бээр нэг бол өөрийн биеэр туулан ухаарсан зүйлээ зохиол бүтээл болгон бусдад түгээсэн, эс бөгөөс маш мундаг ажиглагч бөгөөд амьдралын эрээн барааны учигийг ухаарсан нэгэн байсан байх аа.

Яагаад олон мянган ажилыг урт богино хугацаагаар хийсэн маань би өөрийгөө Царцаа Намжил гэж тэр нэгэн өдөр бодоход хүргэв? Үлгэрийн гол утга бол дээрх асуултын хариу юм. Үлгэрийн зохиогч бээр өөрийн бүтээлээр үр хойч бидэнд нилээн зүйлийг өгүүлэхийг хүсчээ.

Юун түрүүнд амьдралыг яаж үзэх талаарх санаа юм. Мета түвшинд бүгдээр энэхүү үлгэрийг харцгаая.

Хэдийгээр Царцаа Намжил сурах чадваргүй гэгдэн сүмээс хөөгдсөн ч харих замдаа ихээхэн адал явдалтай учирдаг билээ. Сүмээсээ явахаас өмнө багш нь Намжилд хандан “Би чамд одоо ямар ч ном заахгүй. Замдаа тохиолдсон бүгдийг ажиглан харж тогтоогоод явбал тэр чинь чамд сайнаас сайн эрдэм болно биз дээ” хэмээдэг.
Царцаа Намжилын зүгээс бид энэхүү захиасыг үзвэл арга баран, цөхрөнгөө алдсан нэгэн багш ламын бодолтой, бодолгүй түүнд хандаж хэлсэн үг юм. Харин мета түвшин буюу зохиолчийн санаанаас ухаарвал тэрбээр уншигч, сонсогч бидэнд амьдралад яаж хандах талаар зааж буй юм.
Бид бүхэн өөрийн өдөр тутамын амьдралд тохиолдож буй, хийж бүтээж буй, үзэж харж буй гээд бүхий л зүйлээсээ суралцах учиртай юм гэдэгийг үлгэрийг зохиосон мэргэн хүмүүс өгүүлжээ.
Суралцахын эх үндэс болох гэхдээ нэг зүйл бий. Тэр болвоос өөрт учирсан, тохиолдсон бүхэнд НЭЭЛТТЭЙ байх. Намжилыг үлгэрийн эхэнд ТЭНЭГ гэж хэлдэг нь учиртай. Толгой нь ажиллахаа больчихсон, дүүрсэн тэнэг бол тэрбээр яавч биш. Тэнэг гэдэгээр заримдаа хараахан суралцаж амжаагүй нэгэнийг бас нэрлэж болно. Жишээ нь би бол монголоор дүүрэн яригдаж байгаа хувьцааны талаар юу ч мэдэхгүй билээ. Тэгэхээр хувьцаа гэдэг үүднээс намайг харвал би энэ талаар огтоос мэдлэггүй тэнэг хүн юм. Хэдий мэдлэггүй тэнэг ч, мэдэхийг хүсч буй явдал маань миний мэдээлэл авах, сурах хүсэлийг минь өдөөж буй. Энэ хүсэл маань намайг НЭЭЛТТЭЙ байхыг шаардаж буй. Тэгэхээр энэхүү амьдралд-нээлттэй- хандахуй-гэдэг-үзэл нөхцөл бүрэлдсэн үед л хүмүүн нь амьдралаас суралцаж чадна. Нээлттэй байхын үндэс бол зоригтой байх юм. Нээлттэй байх гэдэгийг цааш гүнзгийрүүлэн ухаарвал ихийг ойлгож болох ч орхиё.

Царцаа Намжил багшийнхаа захиасыг үг нэг бүрчлэн биелүүлдэг. Гурван зүйлийг ажиглаад, гурван дүгнэлт хийв: “Бараан шувуу вааг вааг”, “Хоёр зээр жоорон жоорон”, эцэст нь “Хоёр хулгана газар малтаад бувс бувс”. Царцаа Намжил өөрийн оюун ухааны чадавхидаа нийцүүлэн ажиглаж, сурсан зүйл нь эдгээр юм. Энэхүү эрдэмүүд эцэс сүүлд нь түүнд тусалдагийг бид мэднэ. Хэрэвзээ Царцаа Намжил эдгээр зүйлийг ямар ч хэрэггүй зүйл байна хэмээн үл ойшоосон бол, нүдээ аниад хажуугаар нь өнгөрсөн бол эцэстээ амь үрэгдэх байв.

Үлгэрийг зохиосон, баяжуулсан хүмүүс үүгээрээ юу өгүүлэхийг зорив? Амьдралд нээлттэй хандсан, эргэн тойроноо ажиглан, хэрэггүй гэж бодолгүй л юм бүхэнээс суралцдаг, ухаардаг, дүгнэлт хийдэг хүмүүнд эдгээр эрдэм хэзээ хожим ХЭРЭГ БОЛДОГ юм. Хэрэгтэй эрдэм, хэрэггүй эрдэм гэж үгүй. Чаддаг, мэддэг зүйл байхад эрдэмийн ашиг тус амьдралын урт богино замд ямар нэг байдалаар үр өгөөжөө өгмүй.

Би өөрийгөө Царцаа Намжил гэж бодсоны учир энэ юм. Хар мянган ажил хийж үзсэн нь тухай бүртээ надад ямар нэгэн эрдэм сурах боломжийг өгсөн билээ. Хэдийгээр яг тэр өдөр хэнд ч хэрэггүй хөдөлмөр эрхэлж буй мэт санагдавч, хэзээ хожид тэрхүү эрдэм миний амьдралд тус болж буйг мэдэв. Тиймээс нээлттэй бөгөөд зоригтой байж, ямарваа нэгэн зүйлийг голж шилэлгүй хийж, тэр талаар эргэцүүлэн бодож, дүгнэлт хийж явах ёстой юм байна. Энэ болвоос Царцаа Намжил хэмээх үлгэрийн тухай эхний бодол байв.

үргэлжлэл бий.