Номын удиртгал хэсэгт барууны философийн сүүлийн жилүүдэд гарсан зарчимын өөрчлөлтүүдийг нэрлэсэн байв (сүүлийн жил гэдэгт арав хорь гучин жилийг ойлгож байна). Миний бодож, ажиглаж байсан зүйлийг бичсэн байсан нь хүн болгон адилхан дүгнэлтэнд хүрч буй нь нилэнхүйдээ өөрчлөлт явагдан, шинэ замаар яваад эхэлсэний илрэл.
Дөрвөн гол өөрчлөлтийг тэрбээр дурьдсан байна.
1. Философийн гол асуудал танин мэдэхүйн асуудалууд байхаа болилоо. Би юмыг яаж танин мэдэж байна вэ? Мэдэж байна гэдэгээ яаж мэдэж байна? Миний танин мэдэх чадварын хязгаар чадал бий юу? Бүхэнийг таниж мэдэх чадвар хүмүүнд бий юу үгүй юу... гэх мэт Эпистемологийн асуудал Декартаас хойш Юүм Кантаар дамжаад философийн гол зүйл байв. Сүүлдээ "Чи яаж мэдэж байна вэ?" асуулт "Чи юу хэлэх/ илэрхийлэх гэсэн юм бэ?" болон хувирав. Харин өнгөрсөн зууны эцэсээс энэ асуудал анхааралын голд байхаа болив.
2. "Чи яаж мэдэж байна вэ?" асуулт "Чи юу хэлэх/ илэрхийлэх гэсэн юм бэ?" болж хувирсаны үр дүнд хэлний философи гол судалгааны сэдэв болов. Хэн үг хэллэг, өгүүлбэр, яриагаар, ерөөс хэлээр юуг илэрхийлж байна? эдгээрийг анализлах юм бол олон асуудалууд тайлагдана гэсэн зарчимаас аналитик философи хөгжив. Ялангуяа АНУ болон англи-саксаны улсуудад. Олон ярвигтай асуудалын үндэс нь бидний хэлний логик бүтэц, хэрэглээнд байна; бүхий л бодол сэтгэлгээний үйл ажиллагаанд хэл зайлшгүй хэрэгтэй гэж сүүлдээ үзлээ. Гэвч одоо дээрх бодолуудаас ангижирч, эндүүрэл байгааг хүлээн зөвшөөрчээ.
Дээрх хоёр анги дахь өөрчлөлтүүдийг наад захын философи сонирхогчид ч хүртэл олж харж буй зүйл.
3. Сеарэлийн дараагийн зүйл бол философидох арга зүйн асуудал юм. Түүнийг их сургуульд сурч байхад "эхлээд ерөнхий онол дэвшүүлэх хэрэггүй. Харин жижиг сажиг зүйлсийн учирыг олж хужирыг тунгаасаны үндсэн дээр ерөнхий онол, зарчим дэвшүүл" гэж заадаг байжээ. Энэ хэдийгээр зөв боловч өнөө үеийн бидний мэдлэг маш их, ул суурьтай байгаа учираас бид бүхэн одоо ерөнхий онол дэвшүүлэх цаг үед амьдарч байна гэж Сеарэл үзэж байгаа аж.
4. Дөрөвдэхь өөрчлөлт бол өнөөгийн захын философичид, эрдэмтэдийн аль хэдийн хүлээн зөвшөөрсөн асуудал юм. Өнөө үед философи, шинжлэх ухаан хоёрын хоорондох хатуу ялгаа, хязгаар үгүй болсон.
Анхлан шинжлэх ухаанч сэтгэлгээ, шинжлэх ухаан хоёр философийн салшгүй нэгэн хэсэг байсан ч явцын дунд салж сарнин, бие биедээ огтоос хамаагүй мэт хэдэн зуун жилийг үдлээ. Харин байгаль дэлхийг танин мэдсэний хэрээр шинжлэх ухаанчид яах аргагүй философийн асуудалтай нүүр тулгарч эхэлсэн. Олон жил гологдмол, хэрэггүй гэгдэн гадуурхагдаж байсан философийн ухаан бүхий л шинжлэх ухааны эх юм гэдэгээ одоо л эргэн санах цаг иржээ.
Европт сүүлийн 400 жил явагдсан шинжлэх ухаан, шашин, философи гэсэн хуваагдалт энэтхэгийн философийн түүхэнд гараагүй юм.
Posts
No comments:
Post a Comment