Философич эмгэг, гажиг, зөрүүд хүн биш!

Манай монгол хүмүүсийн дунд тархсан түгээмэл нэгэн сэтгэлгээг эсвэл гажиг гэмээр төсөөлөл бодолын талаар энд цухас авч хэлэлцэхээр шийдлээ.
Тэр нь "философич эсвэл философи сонирхдог хүн бол гажигдуу, элдэв юмны солиотой, элий балай юм ярьж, бодож явдаг..." гэсэн тун том эмгэг бодол юм.

Зарим хүмүүс ингэж боддогийнх нь шалтгаан бол үнэндээ тэд юу ч мэдэхгүйнх нь хар гай, мөн үүнээс гадна элдэв солиотой зүйл чалчиж донгосч явдаг хүмүүс өөрийгөө "би гүн ухаантан" гэж зарладагаас юун түрүүнд үүдэлтэй.

Философи гэж юу вэ, гүн ухаандах гэхээр яадаг вэ?
Энэ бол амархан асуулт биш, үгүй ээ ерөөс утгагүй асуулт юм.

Биологи бол амьд бие организмыг, одон орон гариг эрхэс, наран сараныг судалдаг гэж шууд хариулах боломжтой ч философийг эдгээр шинжлэх ухааны салбар шиг тодорхойлох боломжгүй. Боломжгүй учир хэдхэн үгээр "X гэж Y" хариулах утгагүй.
Философийг хүн өөрөө философидож байж л ойлгоно.

Гэхдээ философидох гэдэг нь яадаг үйл хэрэг вэ? хэзээ, хэн философиддог вэ?

Аристотелэс философи гайхахаас эхэлнэ гэж хэлсэн нь үлгэр домог мэт болжээ. Энэ нь ч үнэн юм. Гайхах гэдэг маань юу билээ? Гайхах гэдэг бол товчхондоо хэлэхэд АСУУХ үйл юм. Мэдэхгүй, ойлгохгүй, учиргүй, ойлгомжгүй, бүрхэг, нууц, буруу зөрүү, эргэлзээ гэх мэт бүгд эцэстээ АСУУХ үйлд хүргэдэг. ЯАГААД, ЯАЖ...

Жинхэнэ философич хүний хүсэл тэмүүлэл бол эдгээр асуултандаа хариулах.
Гэхдээ хариулахад учир бий. Хариулт маань ҮНЭН байх учиртай. Гэхдээ ҮНЭН гэдэгийг яаж тогтоох вэ... Үүнээс гадна хариулт маань БҮХЭЛ цогц бүтэцтэй зөрчилдөхгүй байх учиртай. Гэтэл хүмүүн бээр бүхэл бүтэцийг танин мэдэж чадах уу? Үүнээс гадна тухай юм зүйлийнхээ МӨН ЧАНАРыг танисан байх ёстой. Тиймээс монгол хэлэнд ГҮН ухаан гэж орчуулагдсан бизээ.

Буддагийн асуулт ЯАГААД бид бүхэн ЗОВНО вэ, ЯАЖ бид бүхэн энэ хараал идсэн зовлонгоос салах вэ байлаа. Сократынх бол: би ЯАЖ зөв амьдрах вэ, зөв амьдралын утга учир хаана байна вэ? Тэд дор бүрэнээ өөрсөддөө хариултаа олсон.
Харин өнөө цаг үеийн бид олсон уу?

Философичидийг бүгдийг нэгэн адил мэт бодох нь тун буруу. Хүн юм болохоор бусад бүх мэргэжил, ажил, сонирхолын хүмүүст байдаг зүйл мөн тэдэнд бий. Галзуу солиотой нэгэн, гавъяа заяагүй нэгэн, содон ухаантан гээд л бүгд л бий.

Судалгаа, сонирхолын сэдэв нь ГҮН учираас энгийн хүний ЭНГИЙН бодолтой зөрчилдөх нь зүй.
Хэн нэгэн "нар явдаг", "дэлхий хавтгай", "дурлал мөнх", "амьдрал утгагүй", "ардчилал хамагийн зөв", "хүчтэй нь ялж хүчгүй нь мөхнө","тэг гэдэг тоо байхгүй" ... гэх мэт өдөр тутамын өөрийн энгийн цэцэн ухааны дүгнэлтэндээ сэтгэл хангалуун байтал философичийн өөр бодол, дүгнэлтийг сонсоод түүнийг гаж, эмгэг, солиотой хүн байна гэдэг нь аргагүй. Яагаад гэвэл ӨӨРӨӨС НЬ ТЭС ӨӨР УЧИРаас гажиг солиотой харагданаа даа. Тиймээс ч хэдэн зуун жилийн өмнө Галилейн толгой бөндөгөс, христийн сүмийн сэлэм гялс арай л болчихоогүй.
Саяханыг хүртэл европт байгалийн шинжлэх ухаан гэдэг нэр байсангүй. Түүний оронд байгалийн философи гэгддэг байлаа. Байгалийг судалж буй хүн философидож буй хэрэг тул.

Нөгөө талаар манай монголчууд философидох, бодох, судлах, ажиглах, маргалдах, цэц булаалдах уламжлал байхгүй, эсвэл байсан ч таг мартаский, эсвэл хүмүүс сонирхдоггүй тул наад захын гүн ухааны асуулт асуудалын талаар ямар ч ойлголтгүй. Тиймээс гүн ухаан, гүн ухаантан хоёр солиотой, гажиг, мэдрэл, зөрүүд, гөжүүд, сонин санагддана.

Яаран сандран, эсвэл ганц хоёр хүнээр төлөөлүүлэн элдэв дүгнэлт хийхээ түр азаад харин та өөрөө нэг филофидоод үзвэл ямар вэ?